মুদ্ৰা বেংক-ভাৰত নিৰ্মাণৰ দিশত অন্য এক প্ৰচেষ্টা

ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগীক ১০ লাখ টকালৈকে ঋণ আগ বঢ়োৱা আৰু ‘ক্ষুদ্ৰ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান’(Micro-Finance Institutions)ৰ চালিকা শক্তি ৰূপে, প্ৰধান মন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোডীয়ে ৮ এপ্ৰিল, ২০১৫ তাৰিখে দেশৰ ৰাজধানী চহৰখনৰ ‘বিজ্ঞান ভৱন’ত ‘মুদ্ৰা বেংক’(MUDRA BANK বা  Micro Units Development and Refinance Agency Bank)ৰ উদ্বোধন কৰে৷ উদ্বোধনী সভাত প্ৰধান মন্ত্ৰী গৰাকীয়ে কয়, ‘বৃহৎ উদ্যোগবোৰে কেৱল ১.২৫ কোটি লোকক নিয়োগ কৰিছে, যেতিয়া নেকি ক্ষুদ্ৰ উদ্যমসমূহে ১২ কোটি লোকক নিয়োগ কৰিছে৷ মুদ্ৰা বেংকে পুঁজিৰ পৰা বঞ্চিত ক্ষুদ্ৰ উদ্যমীসকলক পুঁজিৰ যোগান ধৰিব; দেশৰ সঞ্চয় অভ্যাস দৃঢ় কৰা দৰকাৰ৷’ পৰবৰ্ত্তী ১২ টা মাহৰ ভিতৰত সংসদত এই সন্দৰ্ভত এক বিল গৃহীত কৰি মুদ্ৰা বেংক গঠন কৰা হ’ব৷

ক্ষুদ্ৰ/সৰু ব্যৱসায় প্ৰতিষ্ঠানক শেষ মাইলৰ বিত্ত যোগনিয়াৰক বিত্ত যোগান ধৰিবলৈ প্ৰাদেশিক / আঞ্চলিক পৰ্যায়ৰ সংযোগকাৰী সকলৰ মুদ্ৰা বেংক অংশীদাৰ হ’ব৷ মুদ্ৰা বেংক ৰাজ্য চৰকাৰৰো অংশীদাৰ হ’ব৷ তাৰোপৰি প্ৰচেষ্টাটো ঋণ প্ৰদানৰ কামতে ক্ষান্ত নাথাকিব৷ সমগ্ৰ দেশতে সিচৰিত হৈ থকা উদ্যমসমূহৰ সমস্যাও সমাধা কৰিব৷ মুদ্ৰা বেংকৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা নীতিয়ে বহুতো কাম সাঙুৰি লৈছে৷ ২০,০০০ কোটি টকাৰ গা-পুঁজি বা কৰ-পাচ পুঁজি(Corpus Fund)আৰু ৩,০০০ কোটি টকাৰ ঋণ জামিন বা ক্ৰেডিট গ্ৰ্যাৰান্টি কৰ-পাচ ৰে মুদ্ৰা বেংক সৃষ্টি কৰা হৈছে৷ উৎপাদন, ব্যৱসায় আৰু সেৱাৰ কামত নিয়োজিত হৈ থকা ক্ষুদ্ৰ / সৰু ব্যৱসায় উদ্যোগক ঋণ প্ৰদান কৰা ক্ষুদ্ৰ বিত্ত যোগানকাৰী প্ৰতিষ্ঠানৰ যোগেদি উন্নয়ন আৰু পুঁজিৰ পুনৰ যোগানৰ ক্ষেত্ৰত মুদ্ৰা বেংক দায়বদ্ধ থাকিব৷ আশা  কৰা  হৈছে  যে  এনে  ক্ষুদ্ৰ / সৰু  ব্যৱসায়ী  গোট/ উদ্যোগীক  জামিনবিহীন ভাৱে আনুষ্ঠানিক  বিত্তৰ  পথ  সুগম  কৰি  দিয়াৰ  ফলত  তেওঁলোকৰ  জীৱন  ধাৰণৰ  মানদণ্ড  উন্নত  হোৱাৰ  লগতে  মুঠ  ঘৰুৱা  উৎপাদন  বৃদ্ধি  আৰু  নিয়োগ  সৃষ্টিত   তেওঁলোকক  বলিষ্ঠ  আহিলা  স্বৰূপ  কৰি  তুলিব৷

ক্ষুদ্ৰ  বিত্ত যোগান ব্যৱসায়ৰ বাবে প্ৰস্তুত নীতি-নিৰ্দ্দেশনাবোৰঃ-

 · ক্ষুদ্ৰ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানবোৰৰ তালিকাভুক্তকৰণ                 

· ক্ষুদ্ৰ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান সত্তাবোৰৰ বিশ্বাসযোগ্যকৰণ / মানদণ্ড নিৰূপনকৰণ

· অধিক ঋণগ্ৰস্ততা দূৰ কৰিবলৈ আৰু সঠিক গ্ৰাহক সুৰক্ষা নীতি আৰু ঋণ আদায়ৰ পদ্ধতিৰ প্ৰতি দায়িত্বশীল বিত্তীয় প্ৰণালী নিৰ্দ্দেশকৰণ৷

· ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগীক ঋণ দিয়া শেষ মাইলৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ   বাবে    উন্নত মানৰ চুক্তি গঢ়ি তোলা     

·  শেষ মাইলৰ বাবে উপযুক্ত প্ৰযুক্তিগত সমাধানৰ উন্নত-কৰণ

· ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগীসকললৈ আগ বঢ়োৱা ঋণলৈ গ্যাৰান্টিৰ কাৰণে এক ঋণ গ্যাৰান্টি আঁচনিৰ প্ৰস্তুত কৰণ আৰু প্ৰচলন কৰণ               

· খণ্ডটোত পৃষ্ঠপোষকতাৰ উন্নয়ন আৰু উন্নত-কৰণৰ বাবে কাম-কাজ            

· প্ৰধান মন্ত্ৰী মুদ্ৰা যোজনাৰ অধীনত  সৰু ব্যৱসায়ীক শেষ মাইল ঋণ প্ৰদানৰ ভাল স্থাপত্য নিৰ্মাণ৷         

  যুৱক, শিক্ষিত বা দক্ষ কৰ্মীসকলক আৰু মহিলা উদ্যোগীকে ধৰি অন্য উদ্যোগীসকলক মূল সুঁতিলৈ ঘূৰাই অনাৰ লক্ষ্য ৰাখি মুদ্ৰা বেংকৰ দ্বাৰা এই উপায়বোৰ অৱলম্বন কৰা হৈছে৷  ভাৰত চৰকাৰে বিশ্বাস কৰে যে উন্নয়ন আৰু সমৃদ্ধি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা বা সমেত হোৱা উচিত৷ ৰাষ্ট্ৰীয় নমুনা জৰীপ সংগঠনৰ ২০১৩ চনৰ জৰীপৰ মতে আমাৰ দেশত উৎপাদন, ব্যৱসায় বা সেৱা কাৰ্য চলাই থকা প্ৰায় ৫.৭৭ কোটি ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায় গোট আছে আৰু তাৰ সৰহ ভাগেই ব্যক্তিগত মালিকানাধীন৷  সেই নিজা একাউন্ট এন্টাৰপ্ৰাইজবোৰ (Own account enterprises বা OAE) অনুসূচিত জাতি, অনুসূচিত জনজাতি বা অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ জাতিৰ লোকৰ মালিকানাধীন৷ বিত্তীয় পৃষ্ঠপোষকতাৰ অভাৱেই হ’ল এই খণ্ডটোত উদ্যোগীসকলৰ উন্নতিৰ পথত অতি ডাঙৰ প্ৰতিবন্ধকতা৷   অসংগঠিত খণ্ডৰ এক বৃহৎ অংশই তালিকাভুক্ত নোহোৱা উদ্যোগী হিচাপে কাৰ্য চলাই আছে আৰু আনুষ্ঠানিক বা অনানুষ্ঠানিক ব্যৱস্থাপনাই এইবোৰৰ বিত্তীয় প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ কৰিব পৰা নাই৷ ক্ষুদ্ৰ উৎপাদন গোট, দোকানী, ফল-মূল/ শাক-পাচলি বেপাৰী, ট্ৰাক আৰু টেক্সী চালক, খাদ্য-সেৱা গোট, মেৰামতিৰ দোকান, যন্ত্ৰ চালক, ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ, শিল্পী, খাদ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰোতা, পথৰ বেপাৰী আৰু আন বহুতে এইবোৰ পৰিবেষ্টিত কৰি আছে৷ ভাৰতীয় ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ উন্নয়ন বেংকৰ(SIDBI) এক গোট হিচাপে মুদ্ৰা বেংক আৰম্ভ কৰা হেতু তাৰ যোগেদি মুদ্ৰা বেংক লাভবান হ’ব৷

উৎপাদন আৰু উপহাৰসমূহ

প্ৰধান মন্ত্ৰী মুদ্ৰা যোজনাৰ আলমত ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায় আৰু গোটক ঋণ দিবলৈ পুনৰ বিত্ত যোগানেই হ’ব মুদ্ৰা বেংকৰ প্ৰাথমিক উৎপাদন৷    ইয়াৰ  ছত্ৰছাঁয়াত  পাতনিৰ  উৎপাদন  আৰু  আঁচনিবোৰ  ইতিমধ্যে  প্ৰস্তুত  কৰা  হৈছে৷  উন্নয়ন / উন্নতিৰ  পৰিসৰ সূচাবলৈ  আৰু  ক্ষুদ্ৰ  গোট / উদ্যোগী   হিতাধিকাৰীৰ  ধনৰ  প্ৰয়োজনীয়তা  প্ৰকাশ  কৰিবলৈ  সহায়তাসমূহক   ‘শিশু,  ‘কিশোৰ’, আৰু  ‘তৰুণ’হিচাপে  নামাকৰণ  কৰা হৈছে৷

শিশুৱে  ৫০,০০০/=টকালৈ,  কিশোৰে ৫০,০০০/=টকাৰ  পৰা ৫,০০,০০০/=   টকালৈ  আৰু  তৰুণ  বিভাগে  ৫,০০,০০০/= পৰা ১০,০০,০০০/= টকালৈ   প্ৰদান  কৰা  ঋণক  সাঙুৰি  ল’ব৷

ব্যৱসায়সমূহ/ উদ্যোগসমূহ/ গোটবোৰ সৰু উৎপাদন গোট, দোকানী, ফল-মূল/শাক-পাচলি বিক্ৰেতা ,চুলি কটা নাপিতৰ দোকান, বিউটিপাৰ্লাৰ, যান-বাহন চালক, ট্ৰাক চালক, বাতৰি কাকত বিতৰক, সমবায় বা ব্যক্তিসকলৰ সংগঠন, খাদ্য-সেৱা গোট, মেৰামতিৰ দোকান, যন্ত্ৰ চালক, ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ, শিল্পী, খাদ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰোতা, আত্ম সহায়ক গোট, স্ব-নিয়োজিত ব্যক্তি আৰু সেৱা বিতৰক আদি গ্ৰামীণ আৰু নগৰীয়া স্ব-মালিকানাধীন / অংশীদাৰভুক্ত ফাৰ্মৰ ১০ লাখ টকা পৰ্যন্ত বিত্তীয় প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ কাম মুদ্ৰা বেংকে সাঙুৰি ল’ব৷

আৰম্ভনিতে চলাই নিয়া উৎপাদনবোৰ হ’লঃ- স্থল-পৰিবহন, জনগোষ্ঠী, সামাজিক আৰু ব্যক্তিগত সেৱাসমূহ, খাদ্য উৎপাদন আৰু বস্ত্ৰ উৎপাদন খণ্ডৰ দৰে আঁচনি, খণ্ড/কাৰ্যাৱলী অনুযায়ী আঁচনিবোৰ৷ অন্যান্য খণ্ড আৰু কাৰ্যাৱলীতো একে ধৰণে আঁচনিসমূহ সংযুক্ত কৰা হ’ব৷ সেইবোৰ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল৷

·ক্ষুদ্ৰ ঋণ আঁচনি(MCS)

· আঞ্চলিক গ্ৰামীণ বেংক আৰু অনুসূচিত সমবায় বেংকবোৰৰ বাবে পুনৰ বিত্ত যোগান

·  মহিলা উদ্যমী আঁচনি

· ব্যৱসায়ী আৰু দোকানীলৈ ব্যৱসায় ঋণ

· মধ্য ঋণ আঁচনি নোহোৱা কৰা

·  ক্ষুদ্ৰ গোটবোৰলৈ আহিলাৰ বাবে বিত্ত যোগান

  ঋণ সংযুক্ত পথ

মুদ্ৰা বেংকে এক ঋণ সংযুক্ত পথ অৱলম্বন কৰিব আৰু সমগ্ৰ বৰ্ণালীৰ হিতাধিকাৰীৰ বৃত্ত খণ্ডৰ মাজত উন্নয়নৰ পৃষ্ঠপোষকতাত হস্তক্ষেপ কৰিব৷ কামবোৰ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল৷

  বিত্তীয় স্বাক্ষৰতাত পৃষ্ঠপোষকতা

·  তৃনমূল পৰ্যায়ৰ অনুষ্ঠানসমূহক উন্নীতকৰণ আৰু পৃষ্ঠপোষকতা কৰা

·  ‘ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায় বিত্ত যোগান সত্তাসমূহৰ’ কাৰণে ঠাচ নিৰ্মাণ

·  ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাম্য জীৱিকা মিশ্যনৰ লগত সমন্বয় ৰক্ষা

·  ৰাষ্ট্ৰীয় দক্ষতা উন্নয়ন কৰপ’ৰেশ্যনৰ সৈতে সমন্বয় ৰক্ষা

·  ঋণ বিভাগৰ অফিচৰ লগত কাম কৰা

·  মানদণ্ড নিৰ্ণয় কৰা এজেঞ্চিসমূহৰ লগত কাম কৰা

 অন্য প্ৰস্তাৱিত উপহাৰসমূহ

 · মুদ্ৰা কাৰ্ড

·  পৰ্টফ’লিও ক্ৰেডিট গ্যাৰান্টি

·   ঋণ বৃদ্ধিকৰণ

 উদ্যোগীৰ লগতে খণ্ডটোক শেষ মাইল বিত্ত যোগান ধৰোতা উভয়ৰ কাৰণে বিত্তীয় ভেটি আৰু সঠিক পৰিবেশ গঢ়িবলৈ অ-সংগঠিত  ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায় খণ্ডক আহাৰ যোগাৰ দিবলৈ সক্ষম কিছু বৰ্ত্তি থকা খেলুৱৈৰ অভিজ্ঞতাৰ ওপৰত মুদ্ৰা বেংক গঢ়ি উঠিব৷   মুদ্ৰা বেংকৰ একক  গ্ৰাহক মূল্য বিচাৰ্য বিষয় হ’ব যুক্তিযুক্ত মূ্ল্য সহকাৰে বিত্ত যোগান৷  মুদ্ৰা বেংক গঠনে কেৱল বেংক ব্যৱস্থাৰ বাহিৰত থকা সকলকেই বিত্ত লাভত সহায় কৰিব এনে নহয়, শেষ মাইল বিত্ত যোগনিয়াৰৰ পৰা অ-সংগঠিত ক্ষুদ্ৰ আৰু সৰু উদ্যোগ খণ্ডলৈকে সকলোকে বিত্তৰ ব্যয় নিম্নগামী কৰাত সহায় কৰিব৷

 মুদ্ৰা বেংকৰ উপকাৰসমূ

মুদ্ৰা বেংক ক্ষুদ্ৰ বিত্ত প্ৰতিষ্ঠানৰ সকলো খেলুৱৈৰ মূল সঞ্চালক হোৱা হেতু  আত্ম সহায়ক গোটৰ বেংকৰ সৈতে জড়িতকৰণ আঁচনি, NBFC-MFIs আৰু ট্ৰাষ্ট/ সমবায় / লাভ বিহীন NBFCs/ ধাৰা ২৫ ত ক্ষুদ্ৰ বিত্ত অনুষ্ঠানৰ কামত জড়িত থকা কোম্পানীবৰৰ কাৰণে নীতি আৰু সকলোতকৈ ভাল পদ্ধতিৰ ঐক্যতা সম্ভব হ’ব৷ তৰলতা বৃদ্ধি আৰু ক্ষুদ্ৰ বিত্ত প্ৰতিষ্ঠানলৈ কম খৰচী বিত্তীয় পৃষ্ঠপোষকতাৰ পথ সুগম হ’ব৷ তাৰোপৰি  ক্ষুদ্ৰ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানলৈ কম খৰচত বৰ্ধিত বিত্ত যোগানে ক্ষুদ্ৰ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ পুঁজিৰ খৰচ হ্ৰাস কৰিব৷ যেইকি নহওক, প্ৰধান মন্ত্ৰীৰ মুদ্ৰা বেংক যোজনা ভাৰত নিৰ্মাণৰ দিশত অন্য এক সফল প্ৰচেষ্টা হ’ব বুলি আশা কৰা হৈছে৷

 ০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০)(০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০০

কৃষি বনানীকৰণ-ধৰাতল সেঁউজীকৰণৰ অন্য এক উপায়

ঔদ্যোগিক যুগ আৰম্ভ হোৱাৰে পৰা বিভিন্ন কাৰণত পৃথিৱীৰ মূল বনাঞ্চলৰ প্ৰায় আধাভাগ বনাঞ্চল ধ্বংস কৰি দিয়া হ’ল আৰু বহু নিযুত জন্তু আৰু প্ৰাণীক বিপদগ্ৰস্ত কৰা হ’ল৷অৰণ্যৰ গুৰুত্ব বুজিবৰ বাবে শিক্ষা, তথ্য আৰু সাধাৰণ সজাগতাৰ উন্নয়ন হোৱা সত্বেও বন ধ্বংসকৰণ অধিক হ্ৰাস হোৱা নাই, আৰু এতিয়াও বহুতো জাতি আৰু ব্যক্তিয়ে ব্যক্তিগত লাভৰ বাবে বন-ভূমি ধ্বংস কৰি আছে৷মানুহৰ জনসংখ্যা বাঢ়ি অহাৰ লগে লগে বনজাত দ্ৰব্যৰ প্ৰতি চাহিদা বাঢ়ি যোৱাত আৰু  বনভূমি কৃষিভূমিলৈ পৰিবৰ্তন কৰা বাবে বন-ধ্বংস কৰা হয়৷ ১৭৫০ চনত শস্য-ভূমি আৰু চৰণীয়া ভূমিয়ে পৃথিৱীৰ ওপৰিভাগৰ ৬-৭% ভূমি দখল কৰিছিল ; ১৯৯০ চনত শস্য ভূমি আৰু চৰণীয়া ভূমিয়ে পৃথিবীৰ ভূ-খণ্ডৰ ৩৫-৩৯% দখল কৰে৷বন-ধ্বংসই বায়ুমণ্ডলীয় স্তৰৰ কাৰ্বনডাই অক্সাইড বৃদ্ধি কৰি কেৱল বায়ুমণ্ডলতেই কু-প্ৰভাব পেলোৱা নাই,প্ৰবল বানপানীৰ সূত্ৰপাত কৰি, জল ক্ষয়কৰণ কৰি,ভূমি স্খলন ঘটাই, আৰু গোলকীয় উষ্ণতা বঢ়াই তুলি তথা বায়ু প্ৰদূষণৰ যোগেদি উদ্ভিদ তথা জীৱ প্ৰজাতিৰ বিলোপ ঘটাই পৰিবেশৰ ওপৰতো কু-প্ৰভাব পেলাইছে৷শেহতীয়া সমীক্ষা অনুযায়ী ১৯৭০ চনৰ পৰা পৃথিৱীৰ প্ৰায় ৫২% জীৱকূলৰ ইতিমধ্যে বিলুপ্তি ঘটিছে৷ সেয়েহে বনানীকৰণৰ বিভিন্ন দিশত মনোনিবেশ কৰাৰ আৱশ্যকতা আহি পৰিছে৷

পতিত আৰু কৃষি অনুপযোগী ভূমিত ইউকেলিপ্তাচ, কদম, শিমলু আদি বৃক্ষৰ খেতি  কৰাকে ফাৰ্ম বনানীকৰণ বোলা হয়৷ ফাৰ্ম বনানীকৰণৰ অধীনত  বিভিন্ন ধৰণৰ বনানীকৰনৰ আঁচনি হাতত লোৱা হয়৷ সেইবোৰ হ’ল-সামাজিক বনানীকৰণ, ফাৰ্ম বনানীকৰণ, কৃষি বনানীকৰণ আৰু সম্প্ৰসাৰণ বনানীকৰণ ইত্যাদি৷ সামাজিক বনানীকৰণৰ অধীনত চৰকাৰ, গাঁও পঞ্চায়ত আৰু গ্ৰাম্য জনগোষ্ঠীৰ জিম্মাত থকা বন-ৰহিত পতিত ভূমি গাঁওবাসী, বা জনসাধাৰণৰ কোনো গোটে বৃক্ষ ৰোপণ কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰে৷ফাৰ্ম বনানীকৰণৰ অধীনত বন-ভিত্তিক উদ্যোগ , যেনে জুইশলা বাকচ তৈয়াৰী কৰা উদ্যোগ, কাগজ কল, প্লাইউদ প্ৰস্তুতকৰণ কাৰাখানা আদিত আৱশ্যক হোৱা গছ ৰোপণ কৰি ডাঙৰ-দীঘল কৰাৰ কাৰণে পতিত ভূমি, খেতিৰ বাবে অনুপযুক্ত ভূমি ব্যক্তি বিশষে নিজা ফাৰ্ম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে৷ এই ক্ষেত্ৰত বন ভিত্তিক উদ্যোগে কৃষকসকলক সকলো ধৰণৰ সম্প্ৰসাৰিত সাহাৰ্য প্ৰদান কৰে৷ যেতিয়া গছবোৰ পূৰ্ণতাপ্ৰাপ্ত হয় তেতিয়া তেওঁলোকে ক্ৰয় কৰে৷

আমাৰ দেশৰ বাবে কৃষি বনানীকৰণ নতুন কথা নহয়৷ বৈদিক যুগতে (খ্ৰী. পূ. ১০০০)কৃষি ভিত্তিক বনানীকৰণ প্ৰণালীৰ উদ্ভৱ হোৱা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়৷ অৱশ্যে কৃষি বনানীকৰণক বিজ্ঞান হিচাপে কুৰি শতিকাৰ শেষৰ ফালেহে চিনাক্ত কৰা হয়৷ কৃষি বনানীকৰণৰ বুৰঞ্জীবিদ চেন য়ুঙৰ(Chen Yung)মতে চীনৰ শ্বেনয়াং(Shanyang)প্ৰদেশত ১৭০০ বছৰৰ পূৰ্বে কৃষি বনানীকৰণ প্ৰক্ৰিয়া প্ৰচলিত হৈছিল৷ তিনিশ বছৰৰ পূৰ্বে চীন দেশৰ গছ-গছনিৰ খেতিয়কে দক্ষিণ চীনত কৃষি খাদ্য শস্যৰ খেতি দেৱদাৰু জাতীয় গছৰ তলত কৰিছিল৷ ১৯৭০ চনত জন বেনিন (John Benen) নামৰ এজন কানাডাৰ বন- বিষয়াই “কৃষি বনানীকৰণ” –এই সংজ্ঞাটোৰ উদ্ভাৱন কৰে৷ ১৯৭৭ চনত কৃষি বনানী কৰণৰ আন্তৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা পৰিষদ(The International Council for Research in Agroforestry চমুকৈ ICRAF)গঠন হোৱাৰ পিছত কৃষি বনানীকৰণৰ গৱেষণা উৰ্দ্ধগামী হয়৷এই পৰিষদকে ১৯৯১ চনত পুনৰ নামাকৰণ কৰা হয়-কৃষি বনানীকৰণৰ আন্তৰাষ্ট্ৰীয় কেন্দ্ৰ (The International Center for Research in Agroforestry) বুলি৷ভাৰতবৰ্ষত ১৯৮০ চনত সৰ্ব ভাৰতীয় সমন্বিত কৃষি বনানীকৰণ গৱেষণা প্ৰকল্প(All India Coordinated Research Project on Agroforestry) স্থাপনৰ দ্বাৰা কৃষি বনানীকৰণৰ সংগঠিত গৱেষণা সূচনা কৰা হয়৷ পিছত ১৯৮৮ চনত উত্তৰ প্ৰদেশৰ ঝান্সিত কৃষি বনানীকৰণৰ ৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা কেন্দ্ৰ (National Research Centre for Agroforestry)স্থাপন কৰা হয়৷

কৃষি বনানীকৰণ প্ৰণালীৰ প্ৰকাৰসমূহ

১)কৃষি বৃক্ষ ৰোপণ পদ্ধতি (Agrisilvicultural Systems)-গছৰ শাৰীবোৰৰ মাজে মাজে খাদ্য শস্যৰ খেতি কৰাকে এই পদ্ধতিয়ে বুজায়৷ যিবোৰ খাদ্য শস্যৰ খেতি এই পদ্ধতিৰ বাবে উপযুক্ত তেনেবোৰ খেতিহে কৰা হয়৷

২)চৰণীয়া পথাৰ বনানীকৰণ পদ্ধতি(Silvipastoral System)-কৃষি বনানীকৰণৰ এই পদ্ধতিত পশু খাদ্যৰ বাবে উপযোগী গছ-গছনি আৰু জোপোহা বন ৰোপণ কৰা হয়৷

৩)চৰণীয়া পথাৰ কৃষি বনানীকৰণ পদ্ধতি(Agrosilvopastoral System)-এই কৃষি বনানীকৰণ পদ্ধতিত পশু খাদ্যৰ বাবে উপযোগী গছ-বনৰ লগতে মানুহৰ বাবে খাদ্য যোগান ধৰা গছ-গছনিও ৰোপণ কৰা হয়৷

৪) অন্য পদ্ধতি (Other Systems)-কৃষি বনানীকৰণৰ অন্য পদ্ধতিবোৰ হ’ল-গছ-গছনি ৰোপণৰ লগতে মৌ-পালন, মাছে যিবোৰ গছৰ পৰা আহাৰ গ্ৰহণ কৰে তেনে ধৰণৰ গছ পুখুৰীৰৰ পাৰে পাৰে ৰোপণ কৰি মীন পালন কৰা  আৰু উদ্যান শস্যৰ খেতি কৰা ইত্যাদি৷

কৃষি বনানীকৰণৰ উপকাৰিতা

গতানুগতিক কৃষি আৰু পৰম্পৰাগত বনানীকৰণ পদ্ধতিতকৈ কৃষি বনানীকৰণ পদ্ধতি অধিক লাভজনক৷

পৰিবেশ তথা ভূমি উন্নয়নৰ বাবে উপকাৰিতা-

১)পুষ্টিকৰ দ্ৰব্য তথা ভূমি স্খলন ৰোধ কৰি নিৰ্মল পানী পোৱাত সহায় কৰে

 ২) ফাৰ্মত ডাঙৰ হোৱা গছৰ পৰা খৰি-কাঠ যোগান ধৰা বাবে বন ধ্বংস হ্ৰাস কৰে আৰু বন ভূমিৰ ওপৰত হেঁচা ৰোধ কৰে

 ৩) বিষাক্ত ৰাসায়নিক দ্ৰব্য আৰু ৰাসায়নিক সাৰৰ প্ৰয়োজন হ্ৰাস কৰে

 ৪)দুৰ্গন্ধ,  ধূলি-মাকতি আৰু শব্দ প্ৰদূষণ নোহোৱা কৰে

 ৫)সেঁউজ আৰু দৃষ্টিনন্দন স্থানে সৌন্দৰ্যবোধ জগায় তোলে

৬) বন্য প্ৰাণীৰ বাবে বসবাসৰ উপযোগী স্থান গঢ়ি তোলে

 ৭) ই প্ৰাকৃতিক বনানীৰ ওপৰত পৰা চাপ হ্ৰাস কৰে 

৮)ভূ-গৰ্ভৰ গভীৰতালৈ শিপা থকা বৃক্ষৰ দ্বাৰা মানুহৰ উপযোগী মৌলসমূহ উপযুক্তভাৱে পুনঃ পুনঃ ঘূৰি আহি থাকে

 ৯)পৰিবেশ প্ৰক্ৰিয়াক ভালদৰে  ৰক্ষণাবেশন দিয়ে

 ১০)ভূমিৰ খহনীয়া ৰোধ কৰে আৰু গঠন প্ৰণালী উন্নত কৰে

 ১১) গছে সূৰ্যৰ অনিষ্টকাৰী প্ৰখৰ ৰ’দ , বতাহ আৰু অধিক বৰষুণৰ পৰা ৰক্ষা কৰি ভূমিত থকা জৈৱিক সাৰ অটুট ৰাখে

 ১২) গছ-গছনি আৰু জোপোহা হাবি দুয়োটাই পক্ষীকূলক বাহ সজাৰ সুবিধা দিয়ে আৰু খাদ্য যোগান ধৰে তথা বন্য প্ৰাণীক আশ্ৰয় দিয়ে৷ এইদৰে ই জৈৱবৈচিত্ৰ উন্নত কৰাত অৰিহণা যোগায়৷

শস্য আৰু কৃষিৰ বাবে উপকাৰিতা- 

১)খাদ্য উৎপাদন,ইন্ধনৰ বাবে খৰি, পশু-খাদ্য, সাৰ আৰু কাঠ বৃদ্ধি হয়

 ২)মহামাৰী, খৰাং বতৰ আৰু বানপানী আদিৰ বাবে কৃষি কাৰ্য সম্পূৰ্ণ বিফল হোৱা ঘটনা ৰোধ কৰে- যিটো একক কৃষি পদ্ধতিত সঘনে ঘটি থাকে

 ৩)উন্নত আৰু বহনক্ষম উৎপাদনশীলতাৰ বাবে ফাৰ্মৰ উপাৰ্জনৰ পৰিসৰ বৃদ্ধি পায়

 ৪) কৃষি বনানীকৰণ ব্যৱস্থাত পথাৰৰ উৎপাদনশীলতা বতৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল নহয়

 ৫) গছ-বিৰিখে মাটিৰ বাবে সাৰ প্ৰস্তুত কৰি দিয়ে বাবে উৰ্বৰতা বাঢ়ে আৰু খেতি ভাল হয়৷

সমাজ, কৃষক আৰু গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ বাবে উপকাৰিতাসমূহ-

১)বৰ্দ্ধিত হাৰৰ কাঠ আৰু অন্য বৃক্ষজাত উৎপাদনৰ ঘৰুৱা ব্যৱহাৰ আৰু বিক্ৰীৰ জৰিয়তে দৰিদ্ৰতা হ্ৰাস কৰাত সহায়ক হয়

 ২)খাদ্য শস্যৰ উৎপাদনৰ বাবে ভূমিৰ উৰ্বৰতা পুনৰ ঘূৰাই পোৱাৰ হেতু খাদ্য নিৰাপত্তাত অৰিহণা যোগায়

 ৩)খৰাং প্ৰতিৰোধ কৰিব পৰা গছ-গছনিৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰি আৰু পৰবৰ্তিকালত ফল-মূল, উপভোগ্য তৈল্যজাত দ্ৰব্য আদি উৎপাদন কৰি গোলকীয়  উষ্ণতা আৰু দুৰ্ভিক্ষৰ দৰে বিপদৰ সৈতে ফেৰ মাৰিব পৰা যায়৷অৱশ্যে, ইয়াৰ বাবে বিস্তৃত পৰিসৰত কৃষি বনানীকৰণ কৰিব লাগিব 

৪) কৃষি বনানীকৰণে অধিক বৈচিত্ৰপূৰ্ণ ফাৰ্ম-উৎপাদনৰ যোগেদি মানুহৰ পুষ্টি সাধন বৃদ্ধি কৰে

 ৫) যিবোৰ ঠাইত মানুহে আধুনিক ঔষধ সীমিত পৰিমাণে লাভ কৰে তেনে ঠাইত ঔষধি গুণ থকা গছ-বন ৰুই ল’ব পাৰে 

৬)নিয়োগ নিশ্চিতকৰণ আৰু পৰিয়ালৰ আয় বৃদ্ধি যোগে গ্ৰাম্য জীৱন ধাৰণৰ মানদণ্ড উন্নত কৰে

 ৭)কৃষি পামৰ স্থান সলনি কৰি থকাৰ প্ৰয়োজন নোহোৱা কৰি জনগোষ্ঠীসমূহক স্থিৰতা আনি দিয়ে আৰু উন্নত কৰে

 ৮) উপৰুৱা আৰু নানা ৰকমৰ উপাৰ্জন আনি দিয়ে

 ৯)জীৱন নিৰ্বাহৰ পৰিবেশ উন্নত কৰে 

১০) মূল্য বৃদ্ধি, খৰাং, বৰফাবৃত অৱস্থা আৰু  বানপানীৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত সকাহ প্ৰদান কৰে৷ কাৰণ,অন্য কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ তুলনাত কাঠৰ মূল্য আপেক্ষিক ভাৱে স্থিৰ

১১) নতুন কাম আৰু উদ্যোগৰ সুযোগ সৃষ্টি কৰে 

১২) কাঠ, ফল-মূল,বনৌষধি,জুইধৰা খৰি, ঘাঁহ আদি বজাৰৰ পৰা কিনিব লগা নহয়৷ আয় বঢ়াবৰ বাবে জীৱ-জন্তু পালন সহজ হৈ পৰে আৰু এই দৰে কৃষকৰ ক্ৰয় ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে

১৩)অন্যহাতে কৃষি বনানীকৰণে ভাৰতবৰ্ষৰ গাঁওসমূহৰ পতিত ভূমিৰ উন্নয়ন সাধন কৰিছে৷

কৃষি বনানীকৰণ কৰাৰ এবছৰৰ পৰা তিনিবছৰৰ বিৰতিৰ পিছতে তাৰ উপকাৰসমূহ দেখা পোৱা যায়৷ ই এক দীৰ্ঘকালিন বিনিয়োগ৷ দুখীয়া কৃষকসকলে যিহেতু তৎকালিন ভাৱে ঘৰুৱা খাদ্য আৰু আয়ৰ প্ৰয়োজীয়তাৰ ওপৰত অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে, সেয়ে তেওঁলোকে কৃষি বনানীকৰণৰ উপকাৰিতাসমূহৰ বিষয়ে জানিলেও ইয়াক হাতত ল’বলৈ দ্বিধা বোধ কৰিব পাৰে৷ কৃষি কৰ্মীসকলক কৃষি বনানীকৰণৰ বাবে উৎসাহিত কৰিবলৈ এক সম্ভাৱনাপূৰ্ণ উপায় হ’ল-তেওঁলোকৰ পৰিবেশ সম্পৰ্কীয় কাম-কাজৰ বাবে নগদ ধন দিয়া৷কৃষকসকলক অৰ্থনৈতিক ভাৱে পোষকতা কৰিবৰ বাবে কৃষি বনানীকৰণৰ আৰম্ভনীৰ বছৰ কেইটাত তেওঁলোকে ৰোপণ কৰা বৃক্ষৰ যোগেদি পৰিবেশ প্ৰক্ৰিয়াত সেৱা আগ বঢ়োৱাৰ প্ৰতিদান স্বৰূপে তেওঁলোকক পুৰষ্কৃত কৰা উচিত৷

 অসমত কৃষি বনানীকৰণ

 অসমত আধুনিক পদ্ধতিত কৃষি বনানীকৰণ কাৰ্য তেনেই চালুকীয়া অৱস্থাতে আছে৷ পৰম্পৰাগত  পদ্ধতিত অসমৰ কৃষকসকলে কৃষি বনানীকৰণ কাৰ্য অতীজৰে পৰা  কৰি আহিছে৷ এই কাম তেঁওলোকে মুখ্যতঃ নিজৰ প্ৰয়োজনীয়তাবোৰ পূৰণৰ বাবে কৰে৷ তাৰ বাবে তেঁওলোকে বাৰী পাতি কাঠ, ফল-মূল,বাঁহ,বেত,বনৌষধি ইত্যাদিৰ গছ ৰোপন কৰে৷ ইয়াৰ উপৰিও নিজৰ কৃষি ভূমিৰ চাৰিওকাষে, মীন পালনৰ পুখুৰীৰৰ পাৰে পাৰে প্ৰয়োজনীয় গছ-গছনি ৰোপণ কৰি লয়৷অসমৰ মুঠ ভূমিৰ প্ৰায় তিনি ভাগৰ দুই ভাগ ধান, মাহ, সৰিয়হ, আলু আৰু অন্যান্য খেতিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷ ধান খেতিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা বেছ আহল-বহল পথাৰবোৰ গছ-গছনি বিহীন৷ গতিকে এনে পথাৰবোৰত কৃষি বনানীকৰণ কৰিব পৰা যায়৷ তাৰ বাবে লাগে মাথো সু-পৰিকল্পিত আৰু সু-সংগঠিত প্ৰচেষ্টা৷     

                     ০০০০০০০০০০০০০০০)সমাপ্ত(০০০০০০০০০০০০০০০০০০০